Dokonując zakupu nieruchomości z pomocą kredytu bankowego, niezbędne jest skorzystanie z operatu szacunkowego. Na jego podstawie bank podejmuje decyzję o przyznaniu pożyczki, ale jednocześnie ocenia, czy kwota o jaką ubiega się kredytobiorca nie jest za niska, lub za wysoka.
Sposoby dokonywania wyceny są różne i narzucane przez wewnętrzne regulaminy bankowe. Pokrycie kosztów operatu również zależy od oferty konkretnego banku, zdarza się, że pokrywa ją sam, ale czasem koszty obciążają kredytobiorcę. Wycena nieruchomości dokonywana jest w formie operatu szacunkowego przez profesjonalnego rzeczoznawcę majątkowego, jednak zanim na własną rękę zlecimy jej wykonanie w celu przedstawienia dokumentu w kilku bankach, należy dowiedzieć się, jaką polityką kierują się konkretne firmy.
Teoretycznie wycena sporządzona przez rzeczoznawcę posiadającego uprawnienia, stanowi wiarygodny dokument urzędowy, który winien być akceptowany przez inne osoby i instytucje jako dowód potwierdzający określoną w operacie wartość nieruchomości. Jednak banki, jako podmioty prywatne, mają prawo zdecydować, z którymi rzeczoznawcami będą współpracować, w związku z tym mogą nie zaakceptować innego operatu. Źródłem takich decyzji są z reguły kwestie finansowe i biznesowe.
Dodatkowo wiele banków korzysta z wewnętrznego systemu, na podstawie którego pracownicy dokonują wyceny samodzielnie. System zawiera dane o nieruchomościach będących przedmiotem transakcji na rynku wraz z ich cenami z aktów notarialnych. Szukając mieszkań lub domów o tożsamych cechach do nieruchomości kredytowanej, ustalają oni najbardziej prawdopodobną cenę, jaką może ona uzyskać w aktualnych warunkach rynkowych. W tym wariancie banki najczęściej w ogóle nie bazują na wycenach rzeczoznawców, albo korzystają z ich pomocy, jeśli kredytowana nieruchomość jest niestandardowa, a dokonanie wyceny na podstawie systemu bankowego byłoby niemożliwe z powodu braku danych, albo co najmniej bardzo utrudnione. W niektórych bankach taki sposób wyceny jest nieodpłatny.
Osoba zainteresowana zaciągnięciem kredytu na zakup mieszkania powinna więc dowiedzieć się, jak wygląda procedura wyceny nieruchomości obowiązująca w bankach, w których składa wnioski kredytowe. Z reguły jest to kilka instytucji, z których każda może mieć inne zasady przyznawania kredytów, nie ma więc sensu zaczynać procedury od sporządzenia operatu na własną rękę, gdyż może on okazać się bezużyteczny, a koszty związane z jego wykonaniem nie zostaną zwrócone. Niektóre banki bowiem narzucając sposób dokonania wyceny znajdują w ten sposób dodatkowe źródło dochodu, dlatego też nieraz nie akceptują i odrzucają operaty wykonane przez przypadkowych, niepowiązanych z nimi umowami o współpracę rzeczoznawców.