Czym jest wartość godziwa?

Wartość godziwa jest terminem wykorzystywanym głównie w księgowości, a oznacza obiektywny szacunek wartości danego dobra, w tym także nieruchomości. Definicja tego pojęcia została ściśle sformułowana przez ustawę o rachunkowości, która stanowi, że jest to kwota, za jaką dany składnik aktywów mógłby być wymieniony, a zobowiązanie uregulowane na warunkach transakcji rynkowej, pomiędzy zainteresowanymi i dobrze poinformowanymi, niepowiązanymi ze sobą stronami.

fot. Yastremska/bigstockphoto.com

Wartość godziwą łatwo ustalić, jeśli dla danego dobra istnieje określony, aktywny rynek, a tym samym jego cena rynkowa jest znana i łatwa do ustalenia. W takim wypadku wartością godziwą będzie właśnie wartość rynkowa. Jeśli natomiast dla danego dobra nie ma aktywnego rynku, wyceny aktywa do wartości godziwej należy dokonać poprzez szacunek, czyli za pomocą:

• wyceny rzeczoznawcy,
• wyceny uzyskanej poprzez oszacowanie wartości bieżącej netto, czyli sumy zdyskontowanych przyszłych przepływów pieniężnych, jakie wynikną z tytułu użytkowania aktywa.

Jednostka, która posiada nieruchomość, na podstawie przepisów o rachunkowości, ma do wyboru dwie metody wyceny na dzień bilansowy.

Wartość godziwa stosowana jest do wyceny aktywów i pasywów na podstawie ustawy o rachunkowości, na potrzeby:

• aktualizacji wyceny środków trwałych,
• określenia ceny nabycia w sytuacji wymiany aktywów,
• trwałej utracie wartości,
• wyceny inwestycji,
• rozliczenia połączenia spółek metodą nabycia,
• wyceny aktywów netto jednostek powiązanych w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym.

Wartość godziwa jest więc niczym innym jak wartością rynkową danego dobra. O rynku takim mówimy, gdy:

• pozycje będące przedmiotem obrotu są jednorodne,
• z reguły sprzedawców i nabywców można znaleźć w dowolnym momencie,
• ceny podaje się do wiadomości publicznej.

Jeśli jednak dla danego dobra nie ma właściwego rynku, na podstawie którego można by tę cenę ustalić, należy posłużyć się jedną z metod wyceny, a wybór konkretniej z nich wymaga wiedzy o odbiorcach informacji oraz celu ich wykorzystania.

Stosując metodę wyceny według wartości godziwej można dokonywać odpisów z tytułu utraty wartości, a w przypadku wzrostu wartości można dokonać przeszacowania. Wycena ta, mimo że przedstawia bieżące wartości danego składnika, to może powodować problem z ustaleniem zdyskontowanej wartości bieżącej wpływów przyszłych wyrażonych w kwocie netto, przez co możliwość jej stosowania jest mniejsza.