W celu ustalenia, a następnie uzyskania odszkodowania za nieruchomości zajęte przez państwo pod drogi publiczne należy złożyć wniosek, do którego dołącza się komplet dokumentów: decyzję o nabyciu przez Skarb Państwa bądź jednostkę samorządu terytorialnego danej nieruchomości, a także dokument potwierdzający prawo własności wnioskodawcy do danej nieruchomości. W następnej kolejności organ prowadzący postępowanie zleca rzeczoznawcy majątkowemu wykonanie operatu szacunkowego, który określi wartość nieruchomości oraz obecnych cen transakcyjnych. Jak dokładnie wyceniane są nieruchomości zajęte pod drogi publiczne – o tym poniżej.
fot. belozu/bigstockphoto.com
Bez dróg nie ma możliwości powiązania komunikacyjnego pomiędzy obiektami na zagospodarowanym terenie. Tworzenie efektywnej infrastruktury drogowej należy do administracji, czyli organów państwowych i samorządowych.
Każde demokratyczne państwo uznaje zasadę poszanowania własności, a tym samym – prawo obywatela do odszkodowania w sytuacji, kiedy zachodzi konieczność pozbawienia go własności, dla realizacji celu publicznego. Organem właściwym do spraw związanych z odszkodowaniami za nieruchomości zajęte pod drogi publiczne jest prezydent miasta na prawach powiatu bądź starosta.
Do 25 sierpnia 2011 roku na potrzeby ustalania wartości nieruchomości, które były wywłaszczane pod realizację celów publicznych (także pod budowę dróg) stosowano podejście porównawcze, przyjmując uzyskiwane przy sprzedaży gruntów ceny transakcyjne, zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 21 września 2004 roku w sprawie wyceny nieruchomości oraz sporządzenia operatu szacunkowego. 7 lat później weszło w życie nowe rozporządzenie Rady Ministrów z 14 lipca 2011 r., które zmieniło dotychczasowe zasady.
Zrezygnowano z określania wartości nieruchomości tylko na podstawie danych z rynku nieruchomości drogowych. Dziś podstawą do ustalenia wysokości odszkodowania za zajętą nieruchomość jest przede wszystkim jej wartość rynkowa, co też wynika z art. 134 ust. 1 ustawy z 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami. Wartość posiadłości nie jest jednak określana tylko na podstawie danych pochodzących z rynku nieruchomości drogowych, lecz również na podstawie cen transakcyjnych z rynków nieruchomości właściwych dla wycenianego majątku. Odstąpiono też od zasady automatycznego powiększania odszkodowania za zajęte majątki o 50%. Obecnie to rzeczoznawca majątkowy wycenia zajętą nieruchomość przeznaczoną pod budowę drogi. Robi to na podstawie analizy cen na rynku lokalnym. Ponadto sam rzeczoznawca określa wysokość stawki procentowej, o którą powiększy się wartość nieruchomości (maksymalnie do 50% wartości nieruchomości).
Wypłata odszkodowania zwykle następuje w ciągu 14 dni, lub też jeżeli strony wyraziły na to zgodę w ciągu 30 dni od daty decyzji o ustaleniu odszkodowania.